Pamahbah
Ida dane pingkalih sameton sinamian sane gumanti banget
baktinin titiang sareng sami. Pinih ajeng lugrayang riin titiang
ngaturang angayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sampun
majanten wantah sangkaning asung kertha wara nugrahan ida mawinan titiang pingkalih
Ida dane sami prasida mamangguh kerahajengan turmaning sida ugi kacunduk ring
genahe puniki sekadi mangkin. Pinaka cihna ngaturang rasa angayubagia lugrayang
riin titiang ngajarang pangastungkara panganjali “Om Swastiastu”
Ring galahe sane becik puniki, titiang pacang
ngiring Ida dane mamaosang utawi, mligbagang paplajahan Basa Bali druene,
inggih punika wantah nganinin indik “Anggah-ungguhing
Bhasa Bali”. Titiang ngambil unteng babaos puniki, kadasarin antuk
daging pepineh, mungguing indik Anggah-ungguhing Bhasa Baline puniki kantun
mewarna-warnai (bervariasi), duaning sampun akeh para sujanane riin sane
memaosang pariindikan Sor Singgih Bhasa Baline. Sane mangkin kedeh manah
titiang ngiring Ida dane nganggen sinalih tunggil papalihan “
tingkatan-tingkatan Bhasa Baline”sane pinih untat, turmaning minakadi pinih
becik utawi jangkep, mangde kasuen-suen metu unteng paplajahan Anggah-ungguhing
Bhasa Bali sane sanunggal sajeroning pangajahan Bhasa Bali ring sekolah-sekolah
utawi ring pagubungan parajana suku baline.
1
Anggah-ungguhing Bhasa Bali
Sadurung titiang nguningayang indik papalihan
Anggah-ungguhing Bhasa Baline, lugrayang riin titiang nguningayang
utawi pacang riinin titiang antuk maosang pariindikan sane wenten iketannyane
sekadi ring sor puniki.
1)
Parinama(istilah)
Sadurung kabaos
Anggah-ungguhing Bhasa Bali, wenten makudang- kudang parinama kaanggen maosang Anggah-ungguhing Bhasa Bali, luir ipun:
a.
Sor Singgih Bhasa
Bali ( I Nengah Tinggen)
b.
Unda Usuk Bhasa
Bali ( Tim Peneliti)
c.
Warna-warni Bahasa
Bali (J. Kersten, SVD)
d.
Undag-undagan
Bahasa Bali (I B Udara Naryana)
e.
Anggah-ungguhing
Bhasa Bali (I B Udara Naryana)
f.
Tingkat-tingkatan
Bicara dalam Bahasa Bali
2)
Anggah-ungguhin Bhasa
Bali wantah wenten ring Bali Dataran, ring Pagunungan/Bali Aga (nenten wenten)
3)
Sane mawinan wenten Anggah-ungguhin Bhasa Bali, duaning:
1.
Wenten Catur
Wangsa:
a)
Brahmana
b)
Ksatria Tri Wangsa(Sang Singgih)
c)
Wesia
d)
Sudra Wangsa Jaba (Sang Sor)
2.
Wenten Pabinayan
Warna/Linggih (Jabatan)
a.
Wentan Pejabat,
Majikan, Guru, Sang Pandita, Raja, msl
b.
Wente pegawai,
Buruh, Murid, Sisia, Panjak, msl
4)
Tatakrama
Kawentenan Tri
Wangsa miwah Wangsa Jaba puniki mawinan metu tatakrama:
-
Wangsa Jaba rikala
mabaos ring Tri Wangsa patut ngangge Bhasa
Alus
-
Wangsa Jaba rikala
mabaos ring Wangsa Jaba, kangkat Mabhasa
Andap
Kawetenan pabinayan Warna Jabatan punika mawinan metu
tatakrama:
-
Pegawai, rikala
mabaos ring pejabat patut ngangge Bhasa
Alus
-
Pejabat, rikala
mabaos ring pegawai, kangkat ngange Bhasa
Andap
5)
Manut Bapak Drs.
I.B. Udara Naryana, Anggah-ungguhing Bhasa Baline kapilah dados petang Soroh,
luiripun:
1.
Bhasa Kasar,inggih
punika Bhasa Baline sane rasa bhasa ipun kaon.
Bahasa kasar kapalih
dados kalih paos:
-
Bhasa kasar
pisan,inggih punika bhasa Baline sane rasa bahasanipun yukti-yukti kaon, sering
keanggen marebat utawi mamisuh;
·
Ih Bangsat Iba.
·
Jeleme Tendas
Keleng Totonan.
-
Bhasa Kasar Jabag,
inggih punika bhasa baline sane rasa basanipun biasa, nanging kaanggen mabaos
ring sang sane patut kasinggihang ( bahasa biasa sane iwang antuka nganggen)
·
Desak sube ngelah
pis?
·
Ene apa Pak Dewa
sube teka.
2.
Bhasa Andap, inggih
punika bahasa baline sane rasa bhasanipun biasa, nenten kasar, taler nenten alus:
Bhasa Andap
kaanggen mabaos antuk:
(1)
Anake sane linggih
nyane patuh, minakadi Tri Wangsa ring Tri Wangsa, Wangsa Jaba ring Wangsa Jaba,
Sesamaning pejabat, Sesamaning pegawai
(2)
Anake sane
yusannyane pateh, minakadi Sesamaning murid sajeroning akelas, I Meme kalawan
Ibapa, anake semeton ngarep (menyame tugelan)
(3)
Anake sane
linggihnya singgihang ring sane soran minakadi Triwangsa ring Wangsa jaba,
pejabat ring pegawai, majikan ring buruh, guru ring murid, sang pandita ring
sisyanyane,msl
Pinaka conto
·
Cai ngudiang ento
ditu?
·
Ih De, mai ajake
mablanja!
3.
Bhasa Madia, inggih
punika bhasa baline sane sakadi basa alus nanging rasa basanipun madia
Conto
·
Nawegang jero, tiang nunasang antuk linggihe?
·
Tiang Wangsa jaba nika
4.
Bhasa Alus, inggih
punika bahasa baline sane rasanipun alus kaanggen mabaos antuk anake linggih
nyane soran ring sang sane linggihnyane singgihang
Bhasa alus kapilah
dados tigang soroh, luiripun
a.
Bhasa alus singgih,
inggih punika bhasa alus sane kaanggen nyinggihang sang sane patut
kasinggihang, yadian kairing mabaos(o2) pingkalih sane kabaos (o3), umpami:
·
Ratu Ida Aji, akuda
iratu madue Oka?
·
Okan iratu, sane
pinih duur ring dija Ida Ngaranjing?
b.
Bhasa alus
sor,inggih punika basa alus sane kaanggen ngasorang raga utai ngsorang anake
tiosan duaning linggih nyane patut kasorang. Umpami
·
Bapan titiange sampun padem
·
Titiang jagi
manyus riin ajebos
c.
Bhasa Alus Mider,
inggih punika basa aluse sane dados keanggen nyinggihang turmaning dados
kaangen ngasorang. Bhasa alus puniki pacang akeh nganggen kruna-kruna Ami (Alus
Mider)
·
Sane mangkin
ngiring iraga sareng-sareng ngrauhin genahe punika!.
·
Ngiring mangkin
kawitin paruman druwene
Indik kruna mider
Kruna-kruna
bhasa baline sane nenten madue wangun alus, utawi madue wangun wantah asiki,
kawastanin Kruna Mider. Duwaning wangngun ipun wantah asiki, kruna mider punika
dados maideh-ideh. Dados kaangen ngasorang, dados anggen ngandapang, dados
anggen nyinggihang, dados taler kaanggen ngalusang. Pinaka conto kruna mider,
luiripun
-
Kija
-
Nyongkok
-
Kepung
-
Desa
-
saang
Pamuput
Pacuteten
Inggih,
ida dane sareng sami sane banget tresna sihin titiang, kadi asapunika titiang mrasidayang nguningayang paindikan Anggah- Ungguhing Bhasa Baline.
Majalaran antuk napi sane sampun uningayang titiang ring ajeng,
prasida antuk titiang pacang nguningayang kadi sor puniki
Anggah
ungguhing bhasa bali/ sor singgih bahasa bali kapalih dados petang soroh,
inggih punika: 1) bahasa kasar,2) bahasa andap, 3) bhasa madia, 4) bhasa alus.
Bhasa kasar kapilah dados kalih, 1) bhasa kasar pisan, 2) bhasa kasar jabag.
Bhasa Alus kapalih dados tigang soroh, inggih punika 1) bhasa alus singgih, 2)
bhasa alus Mider.
Maiketan
ring pacutetan kadi ring ajeng, banget pangaptin titiang ring ada dane sareng sami,
ngiring ngawit mangkin sakiang pikayunan druene gumanti sareng-sareng nyelehin,
ngincepang, ngupapira, turmaning nglimbakang kawigunan bhasa bali druene.
Mungguing parinama, ngiring kukuhin “ anggah-ungguhing/ sor singgih bahasa
baline raris indik pikukuhin tur limbakang ring alit-alite sami! Dumogi
sangkaning pasuecan Ida Sang Hyang Widhi Wasa, Bhasa baline prasida setata
werdhi tur ajeg pinaka sarana ngupapira Budaya Baline kantos kapungkur wekas.
Kepustakaan
Anom, I Gusti Ketut. 1983. Tatabahasa Bali. Denpasar: Dinas
Pengajaran Daerah Tingkat I Bali..
Departemen Pendidikan dan
Kebudayaan. 1984. Tata Karama Pergaulan.
Jakarta: Kepala Pusat Pengembangan Kurikulum dan Sarana Pendidikan.
Jendra, I Wayan. 1981. Pembakuan Bahasa Bali ( Suatu Studi
Pendahuluan yang Ringkas) Denpasar: Fakultas Sastra Universitas Udayana
Kersten SVD,J. 1984. Bahasa Bali, Tatabahasa, Kamus Bahasa Bali
Lumrah. Ende: Nusa Indah
Tinggen, I Nengah. 1971. Pedoman Perubahan Ejaan Bahasa Bali dengan
Huruf Latin dan Huruf Bali
Tinggen, I Nengah. 1995. Sor
Singgih Basa Bali. Singaraja: Rhika Dewata
Online Casino Site In India 🛡️ ₹200 Bonus Code
BalasHapusThe online casino 카지노사이트luckclub site is a perfect game for Indian players who have already played online casino games. With tons of popular casino games,